W świetle dostępnych informacji o Wojciechu Olszańskim i Marcinie Osadowskim – Kamratach zatrzymanych i osadzonych w zakładzie karnym, prokurator Młynarczyk chce ich poddawać obserwacji psychiatrycznej. Tu muszę wstawić małe sprostowanie gdyż na chwilę obecną doszły do mnie wieści, że dotyczy to tylko Wojciecha Olszańskiego, ale kto wie czy za chwilę się to nie zmieni.

Nasuwa się pytanie o granice dopuszczalnych działań państwa wobec osób wyrażających niepopularne, opozycyjne lub narodowo zorientowane poglądy.

Zarówno konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, jak i międzynarodowe konwencje (np. Europejska Konwencja Praw Człowieka, art. 5 i 6) gwarantują każdemu prawo do wolności osobistej, uczciwego procesu oraz ochrony przed arbitralnym przetrzymywaniem, w tym przymusowym leczeniem psychiatrycznym bez dostatecznych podstaw medycznych i sądowych.

Niepokój budzi zjawisko coraz częściej opisywane przez obrońców praw człowieka – instrumentalne wykorzystywanie instytucji psychiatrii sądowej jako narzędzia represji wobec osób o poglądach patriotycznych, narodowych, konserwatywnych czy też po prostu krytycznych wobec obecnego porządku politycznego. Tego rodzaju praktyki – znane w przeszłości z systemów totalitarnych, w szczególności Związku Radzieckiego, gdzie tak zwane „psychuszki” były narzędziem pacyfikowania opozycji – nie powinny mieć miejsca w państwie demokratycznym.

Obserwacje psychiatryczne przeprowadzane wobec osób, które nie stwarzają realnego zagrożenia dla społeczeństwa, a jedynie kwestionują obowiązującą narrację lub są publicznie aktywne w przestrzeni patriotycznej, muszą być analizowane pod kątem ich konieczności, proporcjonalności i legalności. Sprawa Olszańskiego i Osadowskiego powinny zostać prześwietlone przez niezależne środowiska prawnicze oraz organizacje broniące praw człowieka. Niezbędne jest złożenie interwencji do Rzecznika Praw Obywatelskich, a w razie potrzeby — także skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Wzywamy opinię publiczną i środowiska prawnicze do monitorowania i nagłaśniania przypadków przymusowej psychiatryzacji, szczególnie gdy może ona służyć celom politycznym lub represyjnym.