Autor : Adam Woroniecki , Krzemieniec Podlaski, 30.04.2013r.
„Broni ni
e złożę. Munduru nie zdejmę. Tak mi dopomóż Bóg.”
30.04.1940 † , z bronią w ręku ginie Pierwszy partyzant II WŚ.
Henryk Dobrzański urodził się 22 czerwca 1897 r. w Jaśle, w domu rodziców ojca Henryka Hubal-Dobrzańskiego h. Leliwa i matki Marii z Lubienieckich. Dziadowie Henryka Dobrzańskiego to patrioci Polsce oddani którzy miłość do Ojczyzny na polach powstania styczniowe
go pieczętowali. Tak oto los zrządził iż po mieczu i po kądzieli krwi był zacnej. Mały Henryk wychowywał się więc w atmosferze nasyconej głębokim patriotyzmem i kultem dla rodzinnych tradycji wojskowych. W roku 1912 młody Dobrzański przyłączył się do Drużyn Strzeleckich, a po wybuchu I wojny światowej zgłosił się na ochotnika do Legionów Polskich. Służył w 2. Pułku Ułanów, gdzie wyróżnił się odwagą. Brał udział w bitwie pod Stawczanami oraz pod Rarańczą. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego. Brał udział w walkach z Ukraińcami w 1918 roku i dowodził plutonem kawalerii podczas walk o Lwów. W latach 1919–1921 brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Należy powiedzieć, że dopisywało mu żołnierskie szczęście, mimo że przez kilka lat uczestniczył w wielu bitwach, nie był ani razu ranny.Za odwagę na polu walki został odznaczony czterokrotnie Krzyżem Walecznych i krzyżem srebrnym Orderu Virtuti Militari.
Na tym etapie życia jest już w randze porucznika. Natomiast w marcu 1921 r. dowódca pułku mjr Rupp wystąpił z wnioskiem o awansowanie Dobrzańskiego do stopnia rotmistrza. Po pewnych przeszkodach został wyniesiony do tej rangi dopiero w maju 1922r. i jeszcze w tym roku Dobrzański mianowany został dowódcą 4 szwadronu w 2 pułku szwoleżerów. Jako świetny kawalerzysta był członkiem reprezentacji Polski w jeździectwie, zdobywając ogółem 22 złote, 3 srebrne i 4 brązowe medale. W roku 1925 zdobył w Londynie Nagrodę indywidualną dla najlepszego jeźdźca. Po raz pierwszy Puchar Narodów zdobyła też ekipa polska w składzie: rtm. Dobrzański, rtm. Królikiewicz, ppłk K. Rómmel. W styczniu 1927 r. Dobrzański awansowany został do stopnia majora. 
.”W życiu prywatnym i służbowym Dobrzański nie należał do ludzi o giętkim karku i mówił zawsze to co myślał. Z całą otwartością piętnował wszelkie nieprawości, karierowiczostwo, klikowość, protekcje oraz mafijne formy działalności zauważalne w owym czasie zarówno w wojsku jak i życiu publicznym kraju. Taka postawa wynikała z prawości jego charakteru, ale również zapalczywości, w którą łatwo popadał.” (…)
W dniu 3 czerwca 1930 r. w Krakowie Dobrzański wchodzi w związek małżeński z siostrą pułkowego kolegi – Zofią Zakrzeńską. Na przyjęciu weselnym w Grand Hotelu bawili bracia matki panny młodej (rodzony a też stryjeczny) Stanisław Haller i Józef Haller. Skoligacenie powyższe miało niepośrednie znaczenie dla kariery majora z racji tego, że obaj generałowie byli przeciwnikami przewrotu majowego dokonanego przez Józefa Piłsudskiego co w stopniu wydatny ową karierę blokowało.
Wiosna roku 1934 Dobrzański zostaje przeniesiony do 2 pułku strzelców konnych w Hrubieszowie na stanowisko kwatermistrza pułku. W nowym miejscu jest wielkim wzorem dla młodych żołnierzy za swe poprzednie zasługi na polu walki i jako wybitny zawodnik sportów konnych. Po dwóch latach służby w pułku Hrubieszowskim Dobrzańskiego przeniesiono do 4 pułku ułanów zaniemeńskich do Wilna na stanowisko kwatermistrza. Dobrzańskiemu towarzyszyła opinia „człowieka niewygodnego”, co mogło wydatnie wpływać na to , że stosunki z dowódcą pułku wileńskiego nie układały się dobrze. Natomiast dwie pasje życiowe służba i konie pochłaniały go całkowicie doprowadzając w rezultacie do rozejścia się małżonków. W końcu 1938 r. dowódca pułku przyczynia się w kierunku przenosin majora do Wołkowyska na dowódcę szwadronu zapasowego 4 pułku ułanów. Nie zapomniano tam o Dobrzańskim nie mógł pracować spokojnie, gdyż Dowództwo Okręgu Korpusu III w Grodnie, przysyłało mu różne kontrole. Gdyby nie wybuch wojny mjr Dobrzański jak wynika z relacji osób blisko z nim związanych porzuciłby służbę dla spraw publicznych.
Po wybuchu wojny dowódcą 110 rezerwowego pułku ułanów mianowany jest ppłk w stanie spoczynku Jerzy Dąbrowski , jego zastępcą natomiast – mjr Henryk Dobrzański. Wobec postępów nieprzyjaciela, szczególnie na kierunku Różana, w nocy z 10 na 11 września rozpoczęto ewakuacje ośrodka zapasowego z Białegostoku do Wołkowyska. Marsz z wielu przyczyn był bardzo trudny ale się powiódł. Na miejscu dokonywano dalszych uzupełnień. Kolejnym etapem był wymarsz w kierunku Grodna i Lasów Augustowskich. W trakcie tego marszu biorą udział w kilkunastu potyczkach z Wermachtem a także w obronie Grodna przed napierającą Armia Czerwoną.
cdn.
