1917 – 1947: Mandat brytyjski
Palestyna była jednym z terytoriów dawnego Imperium Osmańskiego, które zostały pod zarządzaniem Wielkiej Brytanii przez Ligę Narodów w 1922 roku. Wszystkie te terytoria ostatecznie stały się w pełni niepodległymi państwami, z wyjątkiem Palestyny, gdzie oprócz „udzielania administracyjnej pomocy i porad” Mandat brytyjski zawierał „Deklarację Balfoura” z 1917 roku, wyrażającą poparcie dla „ustanowienia w Palestynie ojczyzny narodowej dla narodu żydowskiego”. W czasie Mandatu, od 1922 do 1947 roku, doszło do masowej imigracji Żydów, głównie z Europy Wschodniej, a liczby te wzrosły w latach 30. z powodu prześladowań ze strony nazistów. Arabscy żądający niepodległości i sprzeciw wobec imigracji doprowadzili do rebelii w 1937 roku, po której nastąpiło kontynuowanie terroryzmu i przemocy z obu stron. Akty terroryzmu, popełniane zarówno przez Żydów, jak i Arabów, pogłębiły napięcia i przyczyniły się do zaostrzenia konfliktu. Wielka Brytania rozważała różne formuły przyznania niepodległości ziemi nękanej przemocą. W 1947 roku Wielka Brytania przekazała problem Palestyny ONZ. Dodatkowo, w okresie tym powstała koncepcja dwóch państw – żydowskiego i arabskiego, co wpłynęło na dalszy rozwój konfliktu izraelsko-palestyńskiego.
1947 – 1977: Plan rozbioru, wojny 1948, 1967, 1973, niezbywalne prawa
Po przeanalizowaniu różnych możliwości, ONZ zaproponowała zakończenie Mandatu i podział Palestyny na dwa niepodległe państwa: jedno arabskie palestyńskie, a drugie żydowskie, przy czym Jerozolima miała zostać zinternacjonalizowana (rezolucja 181 (II) z 1947 roku). Jedno z dwóch przewidywanych państw ogłosiło swoją niepodległość jako Izrael, a w wojnie z 1948 roku, w którą zaangażowały się sąsiednie państwa arabskie, Izrael rozszerzył swoje terytorium na 77 procent obszaru Mandatu Palestyny, obejmując większą część Jerozolimy. Ponad połowa palestyńskiej populacji arabskiej uciekła lub została wypędzona. Jordania i Egipt kontrolowały resztę terytorium przypisanego rezolucją 181 państwu arabskiemu. W wojnie z 1967 roku Izrael zajęło te terytoria (Strefę Gazy i Zachodni Brzeg) wraz z Wschodnią Jerozolimą, która została następnie anektowana przez Izrael. Wojna spowodowała drugą falę ucieczki Palestyńczyków, szacowaną na pół miliona osób. Rezolucja Rady Bezpieczeństwa 242 (1967) sformułowała zasady sprawiedliwego i trwałego pokoju, w tym wycofanie się Izraela z terytoriów zajętych w konflikcie, sprawiedliwe rozwiązanie problemu uchodźców oraz zakończenie wszelkich roszczeń lub stanów wojny. Konflikt z 1973 roku poprzedziła rezolucja Rady Bezpieczeństwa 338, która m.in. wezwała do negocjacji pokojowych między zainteresowanymi stronami. W 1974 roku Zgromadzenie Ogólne ponownie potwierdziło niezbywalne prawa narodu palestyńskiego do samostanowienia, niepodległości, suwerenności i powrotu. W następnym roku Zgromadzenie Ogólne powołało Komitet do spraw Wykonywania Niezbywalnych Praw Narodu Palestyńskiego i nadano OWP status obserwatora w Zgromadzeniu Ogólnym oraz na konferencjach ONZ.
1977 – 1990: Lebanon, ICQP, Intifada
W czerwcu 1982 roku Izrael najechał Liban z zadeklarowanym celem eliminacji OWP. Zawarto zawieszenie broni. Oddziały OWP wycofały się z Bejrutu i zostały przeniesione do sąsiednich krajów. Pomimo gwarancji bezpieczeństwa dla pozostawionych w tyle uchodźców palestyńskich, doszło do masakry w obozach Sabra i Szatila. We wrześniu 1983 roku Międzynarodowa Konferencja na Temat Kwestii Palestyny (ICQP) przyjęła następujące zasady: konieczność sprzeciwu wobec izraelskich osiedli oraz izraelskich działań zmierzających do zmiany statusu Jerozolimy, prawo wszystkich państw w regionie do istnienia w bezpiecznych i międzynarodowo uznanych granicach oraz osiągnięcie legitimnych, niezbywalnych praw narodu palestyńskiego. W 1987 roku rozpoczęło się masowe powstanie przeciwko izraelskiej okupacji na terytoriach okupowanej Palestyny (intifada). Metody używane przez siły izraelskie spowodowały masowe rany i ciężkie straty wśród cywilnej ludności palestyńskiej. W 1988 roku Narodowy Zjazd Palestyny spotykający się w Algierze ogłosił ustanowienie Państwa Palestyny. Dodatkowo, warto zaznaczyć, że w czasie powstania Palestyńczyków, międzynarodowa opinia publiczna coraz bardziej uznawała sprawę Palestyny i zaczynała naciskać na poszukiwanie pokojowego rozwiązania konfliktu.
W latach 90. XX wieku rozpoczęto proces pokojowy.
W 1991 roku zwołano Konferencję Pokojową w Madrycie, której celem było osiągnięcie pokojowego porozumienia poprzez bezpośrednie negocjacje w dwóch ścieżkach: między Izraelem a państwami arabskimi oraz między Izraelem a Palestyńczykami, oparte na rezolucjach Rady Bezpieczeństwa 242 (1967) i 338 (1973). Negocjacje wielostronne miały skupić się na kwestiach regionalnych, takich jak środowisko, kontrola zbrojeń, uchodźcy, woda i gospodarka. Seria kolejnych negocjacji zakończyła się wzajemnym uznaniem między rządem Izraela a OWP, reprezentującą naród palestyński, oraz podpisaniem w 1993 roku Deklaracji Zasad dotyczących tymczasowych ustaleń dotyczących samorządu (DOP lub „Porozumienie z Oslo”), a także kolejnych umów wdrożeniowych, które doprowadziły do częściowego wycofania się izraelskich sił, wyborów do Palestyńskiej Rady i Prezydentury Palestyńskiej Władzy, częściowego uwolnienia więźniów i ustanowienia funkcjonującej administracji na obszarach pod samorządem palestyńskim. Zaangażowanie ONZ było kluczowe zarówno jako strażnika międzynarodowej legitymacji, jak i w mobilizacji i dostarczaniu międzynarodowej pomocy. W 1993 roku DOP odroczyło pewne kwestie do kolejnych negocjacji dotyczących statusu ostatecznego, które odbyły się w 2000 roku w Camp David i w 2001 roku w Tabie, ale okazały się one nieskuteczne.
Wizyta Ariela Sharona z partii Likud w Al-Haram Al-Sharif (Święta Świątynia) w Jerozolimie w 2000 roku została poprzedzona przez drugą intifadę. Izrael rozpoczął budowę muru separacyjnego na Zachodnim Brzegu, głównie na terytorium okupowanej Palestyny, uznanej za nielegalną przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości. W 2002 roku Rada Bezpieczeństwa potwierdziła wizję dwóch państw: Izraela i Palestyny. W 2002 roku Liga Arabska przyjęła Inicjatywę Pokojową Arabską. W 2003 roku Kwartet (USA, UE, Rosja i ONZ) opublikował Mapę Drogi do rozwiązania dwupaństwowego. Nieoficjalne porozumienie pokojowe z Genewy zostało ogłoszone przez znaczących Izraelczyków i Palestyńczyków w 2003 roku. W 2005 roku Izrael wycofał swoich osadników i wojsko z Gazy, zachowując kontrolę nad swoimi granicami, wybrzeżem i przestrzenią powietrzną. Po palestyńskich wyborach ustawodawczych w 2006 roku Kwartet warunkował pomoc dla PA jej zobowiązaniem do niestosowania przemocy, uznania Izraela i akceptacji wcześniejszych porozumień. Po zbrojnym przejęciu władzy w Gazie przez Hamas w 2007 roku Izrael nałożył blokadę. Proces z Annapolis z lat 2007-2008 nie doprowadził do zawarcia porozumienia w sprawie statusu ostatecznego. Narastający ostrzał rakietowy i naloty powietrzne pod koniec 2008 roku kulminowały w izraelskiej operacji lądowej „Ołów Kastyt” w Gazie. Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła rezolucję 1860. Naruszenia prawa międzynarodowego podczas konfliktu w Gazie były badane przez ONZ („raport Goldstone’a“). Program PA z 2009 roku w zakresie budowy instytucji państwowych spotkał się z szerokim międzynarodowym poparciem. Nowa runda negocjacji w 2010 roku zakończyła się po upływie moratorium na osiedla izraelskie. W 2011 roku prezydent Mahmoud Abbas złożył wniosek o członkostwo Palestyny w ONZ. UNESCO przyjęła Palestynę jako członka. Wczesne izraelsko-palestyńskie rozmowy eksploracyjne odbyły się na początku 2012 roku w Ammanie. W listopadzie kolejny cykl przemocy między Izraelem a Gazą zakończył się zawieszeniem broni pod egipskim pośrednictwem. 29 listopada 2012 roku Palestyna otrzymała status obserwatora państwa niestałego w ONZ. Zgromadzenie Ogólne ogłosiło rok 2014 Międzynarodowym Rokiem Solidarności z Narodem Palestyńskim. Nowa runda negocjacji, rozpoczęta w 2013 roku, została zawieszona przez Izrael w kwietniu 2014 roku po ogłoszeniu przez palestyński rząd jedności narodowej. Kolejna runda walk między Izraelem a Gazą miała miejsce w lipcu-sierpniu 2014 roku. W 2016 roku Rada Bezpieczeństwa przyjęła rezolucję 2334 w sprawie osiedli. W 2017 roku administracja USA ogłosiła uznawanie Jerozolimy za stolicę Izraela, a następnie ambasady USA i niektóre inne zostały przeniesione do Jerozolimy. W 2020 roku USA pośredniczyły w porozumieniach mających na celu normalizację stosunków między Izraelem a ZEA, Bahrajnem, Sudanem i Marokiem („Porozumienia Abrahamowe“). W 2022 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ poprosiło ICJ o wydanie opinii doradczej w sprawie legalności długotrwałej izraelskiej okupacji rozpoczętej w 1967 roku i jej konsekwencji dla państw członkowskich. W 2023 roku doszło do kolejnej rundy walk między Izraelem a Hamasem. 15 maja 2023 roku, na wniosek Zgromadzenia Ogólnego, ONZ pierwszy raz upamiętniła 75. rocznicę Nakby. W październiku 2023 roku rozpoczęła się kolejna eskalacja między Gazą a Izraelem.

PODSUMOWANIE:
Naruszenia Izraela:
Naruszenie: Ataki na infrastrukturę cywilną, taką jak szkoły, szpitale, mieszkania i media.
Artykuł: IV Konwencja Genewska, Artykuł 52, który wymaga ochrony cywilnej infrastruktury podczas konfliktów zbrojnych.
Użycie siły nadmiernie lub niewspółmiernie:
Naruszenie: Nadmierne lub niewspółmierne użycie siły podczas operacji wojskowych, prowadzące do znacznej liczby ofiar cywilnych.
Artykuł 51. Protokół I dodatkowy do IV Konwencji Genewskiej z 1949 roku, który określa zasady ochrony cywilów podczas konfliktów zbrojnych, w tym zasady proporcjonalności i ostrożności w stosowaniu siły.
Naruszenie: Blokada Gazy narzucona przez Izrael może stanowić formę kolektywnej kary wobec ludności cywilnej.
Artykuł: IV Konwencja Genewska, Artykuł 33, który zabrania kolektywnych kar wobec cywilów.
Naruszenie: Izraelskie organy bezpieczeństwa, takie jak Shin Bet, zostały oskarżone o stosowanie tortur i nadużyć wobec palestyńskich więźniów.
Takie działania stanowią naruszenie prawa międzynarodowego, w tym Artykułów 3. i 5. Deklaracji Praw Człowieka, które gwarantują prawo do sprawiedliwego procesu i zakazują stosowania tortur.
Naruszenie: Budowa izraelskich osiedli na Zachodnim Brzegu, uważana przez niektóre kraje i organizacje międzynarodowe za naruszenie prawa międzynarodowego.
Artykuł: IV Konwencja Genewska, Artykuł 49, który zabrania przesiedlania ludności cywilnej przez państwo okupujące na okupowanych terytoriach.

Naruszenia Palestyny:
Ataki na ludność cywilną: Palestyńskie grupy terrorystyczne, takie jak Hamas, były oskarżane o przeprowadzanie ataków na izraelskich cywilów, w tym za pomocą rakiet i samobójczych zamachów bombowych. Te działania stanowią naruszenie prawa międzynarodowego, w tym prawo do ochrony cywilów podczas konfliktów zbrojnych, zgodnie z Artykułem 51. IV Konwencji Genewskiej.
Tortury i nadużycia wobec więźniów: Zarówno Hamas, jak i Autonomia Palestyńska, były oskarżane o stosowanie tortur i nadużyć wobec więźniów, w tym pobicie, upokorzenia, zastraszanie i więzienie osób bez procesu sądowego. Te działania stanowią naruszenie prawa międzynarodowego, w tym prawo do sprawiedliwego procesu i zakaz tortur, zgodnie z Artykułem 3. i 5. Deklaracji Praw Człowieka.
Podsumowując, konflikt izraelsko-palestyński jest jednym z najdłużej trwających i najbardziej złożonych sporów na świecie, nasyconym politycznymi, terytorialnymi, etnicznymi i religijnymi napięciami. Obejmuje on szereg naruszeń prawa międzynarodowego i praw człowieka, zarówno ze strony izraelskiej, jak i palestyńskiej. Jednakże, oczywiste jest, że obserwując sytuację, można zauważyć, która strona dopuszcza się większej liczby zbrodni i większej ilości zabijania.

#Palestyna #Izrael #konflikt #wojna #FreePalestine